Tại Công văn số Công văn số 18/2018/CV-VASEP ngày 26/1/2018 VASEP đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tháo gỡ vướng mắc, bất cập của doanh nghiệp thủy sản trong lĩnh vực xử lý nước thải và bảo vệ môi trường.
Công văn nêu rõ, tại QCVN 11-MT:2015/BTNMT về nước thải chế biến thủy sản, DN thủy sản có vướng mắc ở 3 nội dung gồm: (1) vướng mắc vượt ngưỡng của chỉ tiêu phốt pho; (2) vượt ngưỡng của chỉ tiêu Nitơ – Amoni; (3) Bất cập trong việc áp dụng QCVN giữa nhà máy thủy sản trong khu công nghiệp (KCN) và ngoài KCN. Những bất cập này khiến hàng năm, có đến 90% số các nhà máy CBTS sau thanh, kiểm tra đều bị “vi phạm” và phạt nặng bởi không thể đáp ứng các chỉ tiêu quy định, đặc biệt là chỉ tiêu phospho. Vấn đề “vi phạm môi trường” là vô cùng nhạy cảm đối với các DN xuất khẩu thủy sản hiện nay do liên quan đến các cam kết tuân thủ và trách nhiệm với môi trường trong xuất khẩu thủy sản.
Vướng mắc thứ 4 là tại khâu liên quan đến nước thải ao nuôi cá Tra, phía ngành TNMT đang không đồng ý áp dụng quy chuẩn QCVN 02-20:2014/BNNPTNT (của Bộ NN&PTNT) – “Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia về cơ sở nuôi cá tra trong ao, điều kiện bảo đảm vệ sinh thú y, bảo vệ môi trường và ATTP” mà yêu cầu nước thải của hoạt động nuôi cá tra phải đạt các chỉ tiêu gây ô nhiễm theo giới hạn quy định tại cột A QCVN 40:2011/BTNMT – “Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp” được ban hành theo Thông tư số 47/2011/TT- BTNMT ngày 28/12/2011 của Bộ TN&MT.
Trong khi, thực tế điều kiện xử lý nước thải trong quá trình nuôi cá tra toàn bộ được áp dụng phương án xử lý lắng lọc sinh học trong ao lắng thải. Điều kiện xử lý nước thải trong quá trình nuôi cá tra không phù hợp và khả thi cho phương án đầu tư hệ thống xử lý nước thải theo quy trình xử lý với thiết bị công nghiệp như ở các nhà máy chế biến thủy sản. Do đó, chất lượng nước thải từ ao nuôi cá tra trước khi thải ra môi trường bên ngoài yêu cầu có các chỉ tiêu gây ô nhiễm theo giới hạn cột A của QCVN 40:2011/BTNMT là rất khắt khe khó đạt được trong khi điều kiện xử lý chỉ ở phương án áp dụng biện pháp xử lý sinh học trong ao lắng thải.
Từ quý 3/2017, sau cuộc họp đối thoại giữa VASEP với một số Bộ ngành do Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì ngày 13/5/2017, Bộ TN&MT đã dự thảo QCVN sửa đổi QCVN 11-MT:2015 về nước thải chế biến thủy sản kể trên, nhưng các quy định trong dự thảo chưa giải quyết các bất cập, vướng mắc này theo kiến nghị hồi tháng 4/2017 của VASEP.
Đứng trước các bất cập như vậy, VASEP với mong muốn có được các ý kiến khoa học và khách quan nhất đã tổ chức Hội thảo ”QCVN nước thải chế biến thủy sản – nỗ lực tuân thủ của các nhà máy và các khó khăn, bất cập” vào sáng ngày 23/10/2017 tại Tp. Hồ Chí Minh với sự tham gia trình bày của các nhà khoa học môi trường đến từ Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh (PGS. TS Lưu Đức Hải – Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, nguyên Chủ nhiệm khoa Môi trường, ĐH KHTN thuộc DDHQG Hà Nội; và PGS.TS Phạm Hồng Nhật – Viện Nhiệt đới Môi trường thuộc Viện Khoa học và Công nghệ quân sự). Hội thảo nhằm tạo ra một diễn đàn trao đổi về các tồn tại, vướng mắc trong QCVN 11-MT:2015/BTNMT và tìm ra giải pháp cho các vướng mắc nói trên trên cơ sở khoa học và thực tiễn sản xuất.
Ngày 20/11/2017, Hiệp hội VASEP tổng hợp các ý kiến thành văn bản số 178/2017/CV-VASEP gửi tới Bộ TNMT để báo cáo, kiến nghị xem xét đối với QCVN nước thải chế biến thủy sản dựa trên các ý kiến khoa học khách quan. Đến ngày 19/01/2018, Bộ TN&MT có công văn số 308/BTNMT-TCMT phản hồi cho VASEP về những kiến nghị này.
Tại công văn 308, Bộ TN&MT cho biết đang trong quá trình rà soát sửa đổi, hoàn thiện hệ thống các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia theo hướng quy định chặt chẽ hơn, ghi nhận các ý kiến góp ý cho dự thảo QCVN về nước thải CBTS của VASEP và xem xét trong quá trình rà soát, sửa đổi, ban hành.
Trước các tác động không nhỏ của vấn đề đối với công tác xuất khẩu thủy sản, VASEP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo các Bộ TN&MT, NN&PTNT sớm xem xét hỗ trợ giải quyết các kiến nghị của VASEP để đảm bảo sự hài hòa giữa quản lý nhà nước và các điều kiện của thực tế trên cơ sở khoa học và thông lệ quốc tế:
(1) Bỏ chỉ tiêu phospho ra khỏi Dự thảo QCVN 11:2017.
(2) Giữ nguyên mức giới hạn kiểm soát của Amoni và N như trong QCVN 11:2015.
(3) Bổ sung khung pháp lý trong Dự thảo QCVN để tạo cơ chế thỏa thuận hợp lý giữa nhà máy thủy sản trong khu công nghiệp với BQL Khu công nghiệp các tỉnh nhằm đảm bảo sự công bằng và hài hòa trong áp dụng QCVN nước thải chế biến thủy sản.
(4) Thống nhất áp dụng quy chuẩn QCVN 02-20:2014/BNNPTNT cho nước thải từ ao nuôi cá tra trước khi thải ra môi trường bên ngoài.
